Η «green team» της Dimand και τα μυστικά των πιο sustainable κτιρίων της Αθήνας

Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα ακόμα δεν έχουμε πολλά πράσινα κτίρια, όλα τα πρότζεκτ που αναλαμβάνει να αναπτύξει ή έχει ήδη αναπτύξει η Dimand έχουν ως γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Dimand: The green team

Όλοι έχουμε δει πολλά νέα κτίρια να κλέβουν τις εντυπώσεις τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και έχουμε ακούσει για μεγάλα πρότζεκτ, όπως είναι ο πύργος με τους είκοσι δύο ορόφους στο λιμάνι του Πειραιά, που μετά από σαράντα έξι χρόνια θα γίνει ένα μοναδικό αξιοθέατο το οποίο θα μπορούν να θαυμάζουν όλοι όσοι φτάνουν στο λιμάνι. https://80e67992b5d5ff6c013a315f1582013c.safeframe.googlesyndication.com/safeframe/1-0-38/html/container.html?n=0

Η Dimand είναι η εταιρεία που βρίσκεται πίσω από τέτοια σημαντικά πρότζεκτ της ελληνικής αγοράς, όχι τυχαία βέβαια. Με περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια δράσης στον χώρο του real estate στην Ελλάδα, έχει καταφέρει να αποτελεί πλέον διεθνές πρότυπο στην κατασκευή βιοκλιματικών κτιρίων.

H βιωσιμότητα είναι το νέο hot trend σε όλον τον κόσμο. Αφού έχουμε δει βιώσιμα προϊόντα στην Ελλάδα, γιατί να μην αρχίσουμε να βλέπουμε και βιώσιμα κτίρια; Μήπως έχουμε αρχίσει να βλέπουμε και δεν το ξέρουμε; 

Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα ακόμα δεν έχουμε πολλά πράσινα κτίρια, όλα τα πρότζεκτ που αναλαμβάνει να αναπτύξει ή έχει ήδη αναπτύξει η Dimand έχουν ως γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη, με τα περισσότερα να πιστοποιούνται σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) που αφορά την κατασκευή βιώσιμων κτιρίων. Το 2013 ολοκλήρωσε το Karela Office Park, το πρώτο πράσινο κτίριο γραφείων στην Ελλάδα  με πιστοποίηση LEED Gold. 

«Στη Dimand η κύρια out of the box ιδέα είναι ο πράσινος βιοκλιματικός χαρακτήρας ενός πρότζεκτ να αποτελεί baseline, αναγνωρίζοντας και την ύψιστης σημασίας επένδυση σε άλλες κρίσιμες παραμέτρους που δεν είναι απαραίτητα συνυφασμένες με τον αυστηρό ορισμό της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής αλλά 100% συνυφασμένες με τους αβέβαιους καιρούς που ζούμε»

Από τότε η εταιρεία παρακολουθεί τις εξελίξεις και ανανεώνει βάσει αυτών τις υπηρεσίες της, έτσι ώστε να ευθυγραμμίζεται με τις διεθνείς τάσεις και να μπορεί να προσφέρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, τόσο αισθητικά όσο και τεχνικά. 

Οι άνθρωποι όμως είναι εκείνοι που κάνουν την Dimand να καινοτομεί όλα αυτά τα χρόνια και να μπορεί να συνεχίζει. Πράγματι, η εταιρεία έχει δώσει μεγάλη σημασία στην ομάδα και στους συνεργάτες της. Μιλήσαμε με τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από μεγάλα πρότζεκτ, όπως είναι το Agemar στη Συγγρού, ο Πύργος Πειραιά, το Karela Office Park στην Παιανία και το Kaizen Campus στο Μαρούσι, για να μάθουμε περισσότερα για τους ίδιους, τη βιωσιμότητα στην αρχιτεκτονική και τα πρότζεκτ που έχουν αναλάβει. 

Όλγα Ίτσιου: «Το μέλλον απαιτεί ένα ολιστικά βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης ακινήτων»

Ένας από τους κύριους τωρινούς αλλά και μελλοντικούς στόχους της Όλγας είναι η όσο το δυνατό καλύτερη προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης ακινήτων στην Ελλάδα. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Πώς οραματίζεται, άραγε, ένας αρχιτέκτονας μια πράσινη πόλη; Τι θα μπορούσε να κάνει κανείς σε ένα βιώσιμο κτίριο και γιατί να το επιλέξει; H Όλγα Ίτσιου γνωρίζει καλά τη σημασία της πράσινης ανάπτυξης στην αρχιτεκτονική και πώς κάθε τέτοιο κτίριο μπορεί να επηρεάσει θετικά μια πόλη. Δεν είναι τυχαία, άλλωστε, η technical director στην Dimand. 

Ως αρχιτέκτονας, μέλος του Royal Institute of British Architects, και με πολυετή εμπειρία τόσο σε πρότζεκτ στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, από το 2005 έχει αναλάβει μία από τις σημαντικότερες θέσεις ευθύνης στην ομάδα της Dimand και από αυτήν έχει επιβλέψει μεγάλα πρότζεκτ, όπως το Karela Office Park (το πρώτο έργο με πιστοποίηση LEED Gold στην Ελλάδα), τα κεντρικά γραφεία της Agemar και την αναβίωση και επανάχρηση των πρώην εγκαταστάσεων της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος και τη μετατροπή τους σε κτίρια γραφείων διεθνών προδιαγραφών στον Πειραιά.

«Είμαι περήφανη και για τα τρία αυτά έργα, για διαφορετικούς λόγους», μας λέει χαρακτηριστικά, με φόντο τις καμπύλες του κτιρίου της Αgemar να κλέβουν την παράσταση. «Για το Karela Office Park, επειδή ήταν το πρώτο έργο στην Ελλάδα που πιστοποιήθηκε με LEED Gold, παρά την αντίδραση πολλών που έλεγαν ότι θα μπλέκαμε σε αχαρτογράφητα νερά. Η ανάπτυξη των τριών οικοδομικών τετραγώνων των παλαιών εγκαταστάσεων του Παπαστράτου σε ένα νέο office hub έδωσε ζωή σε μια περιοχή που είχε ερημώσει. Η προσμονή και η λαχτάρα των περιοίκων γι’ αυτή την ανάπτυξη ήταν πραγματικά πρωτόγνωρη και κράτησε το ηθικό της ομάδας του έργου ψηλά σε όλη τη διάρκεια των εργασιών. Η περιοχή έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες και συνεχίζουμε το έργο μας, καθώς πιστεύουμε πως έχει πολύ καλές προοπτικές για βιώσιμη ανάπτυξη. Το Agemar, αυτό το εμβληματικό κτίριο, ήταν για εμάς μεγάλη τύχη. Δεν έχεις συχνά έναν πελάτη που να ταυτίζεται μαζί σου και να οραματίζεται τη δημιουργία ενός κτιρίου εξαιρετικού, διαφορετικού και καινοτόμου, ενός τοπόσημου».

Όπως είναι λογικό, για να ολοκληρωθεί ένα τόσο μεγάλο έργο χρειάζεται χρόνος, μελέτη, υπευθυνότητα και πόρους. Κάθε τέτοιο μεγάλο πρότζεκτ περνάει από πολλές διαφορετικές φάσεις –μερικές δύσκολες και άλλες πιο εύκολες και δημιουργικές–, ενώ αλλάζει και η διάθεση των ανθρώπων που εμπλέκονται σε αυτό. 

Αgemar

«Στην αρχή ενός έργου δημιουργείς το όραμα. Η φάση αυτή έχει πολύ ενθουσιασμό και μεγάλες προσδοκίες, και κυρίως τη χαρά του να δημιουργείς κάτι διαφορετικό. Αυτό με τη σειρά του θα δώσει χαρά σε εκείνους που θα το κατοικήσουν. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πονάω κυριολεκτικά τα κτίρια που κατασκευάζουμε. Τα θεωρώ παιδιά μου». Η ενδιάμεση φάση, η εκτέλεση του έργου, σύμφωνα με την Όλγα, είναι εκείνη που παρουσιάζει τις περισσότερες προκλήσεις, τεχνικές και οικονομικές. «Έχει πολλά σκαμπανεβάσματα και η αδρεναλίνη είναι στα ύψη». Όταν όμως ξεπεραστούν οι δυσκολίες και το έργο ολοκληρωθεί, η αξία είναι ανεκτίμητη. «Βλέπεις το όραμά σου να πραγματοποιείται και εισπράττεις τον ενθουσιασμό των νέων ενοίκων του κτιρίου και των περιοίκων. Αυτή η στιγμή είναι η ανταμοιβή της προσπάθειας και του κόπου μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων που δούλεψαν μαζί με έναν κοινό στόχο, τη δημιουργία ενός νέου τοπόσημου της πόλης». 

Γι’ αυτόν τον λόγο, ένας από τους κύριους τωρινούς αλλά και μελλοντικούς στόχους της Όλγας είναι η όσο το δυνατό καλύτερη προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης ακινήτων στην Ελλάδα. Είναι πλέον γνωστό ότι στη Dimand, που είναι πρωτοπόρος στην ανάπτυξη πιστοποιημένων βιοκλιματικών κτιρίων, γνωρίζουν σε βάθος τη σημασία της διοχέτευσης των επενδύσεων σε πρότζεκτ με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά. Εκεί, λοιπόν, η Όλγα έχει βρει εύφορο έδαφος για να υλοποιήσει τις ιδέες της. «Στη Dimand η κύρια out of the box ιδέα είναι ο πράσινος βιοκλιματικός χαρακτήρας ενός πρότζεκτ να αποτελεί baseline, αναγνωρίζοντας και την ύψιστης σημασίας επένδυση σε άλλες κρίσιμες παραμέτρους που δεν είναι απαραίτητα συνυφασμένες με τον αυστηρό ορισμό της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής αλλά 100% συνυφασμένες με τους αβέβαιους καιρούς που ζούμε».

Όμως ένα βιώσιμο κτίριο από μόνο του δεν κάνει από τη μία μέρα στην άλλη την πόλη «πράσινη» και η Αθήνα δεν έχει μόνο προοπτικές αλλά και προκλήσεις. «Θα πρέπει να σκεφτούμε πώς θα διαχειριστούμε το τεράστιο παλαιό κτιριακό απόθεμα της πόλης. Κάποια από αυτά τα κτίρια θα πρέπει να ανακαινιστούν σύμφωνα με τα σύγχρονα βιοκλιματικά πρότυπα και κάποια να κατεδαφιστούν προς διασφάλιση μεγαλύτερων ανοιχτών πράσινων χώρων. Επίσης, η κατοικία πρέπει να γυρίσει στο κέντρο της Αθήνας. Πρέπει να την κάνουμε πιο φιλική στους κατοίκους της και τους επισκέπτες, που κάθε χρόνο αυξάνονται. Πρέπει να είναι καθαρή, ασφαλής και με λιγότερα αυτοκίνητα. Επίσης, πρέπει να βάλουμε περισσότερο πράσινο στο skyline της Αθήνας! 

Βάσει της εμπειρίας μας, με σκοπό ένα πραγματικά θετικό αντίκτυπο στους 3 πυλώνες της αειφορίας – Περιβάλλον, Κοινωνία, Οικονομία – υιοθετούμε ένα ολιστικά βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης ακινήτων. Εδώ έρχεται η δεύτερη πρόκληση, που αφορά τη σύνδεση της πόλης με τους ορεινούς της όγκους αλλά και τη θάλασσα. Η Αθήνα είναι ίσως η μοναδική πόλη που συνδυάζει εξαιρετικό κλίμα, πρόσβαση σε τρία πανέμορφα βουνά και τη θάλασσα σε μικρή απόσταση. Έχουμε αφήσει αναξιοποίητο το φυσικό κάλλος που μας προσφέρει και τις δυνατότητες απόδρασης στη φύση, που είναι τόσο κοντά στο αστικό κέντρο. Αυτή για μένα είναι η επόμενη πρόκληση σχετικά με την Αθήνα και το όραμά μου: η σύνδεσή όλων μας με λίγο περισσότερο πράσινο».

Sandra Bär: «Για να φτιάξουμε ένα πραγματικό βιώσιμο μέλλον δεν φτάνει απλά να μειώσουμε την κατανάλωση ενέργειας»

Το ειδικευμένο προσωπικό της Dimand για ολόκληρο τον κύκλo ζωής ενός ακινήτου που αναλαμβάνει να συντονίσει η Sandra είναι κάτι που κάνει κάθε πρότζεκτ ξεχωριστό. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Πόσο δύσκολο είναι να γίνει ένα πράσινο κτίριο και ποια είναι η διαδικασία υλοποίησής του; Σίγουρα χρειάζεται μελέτη. Σίγουρα χρειάζεται πολλές διαδικασίες και ανθρώπους που γνωρίζουν τα βήματα. Απαιτούνται συγκεκριμένες πρακτικές για να μπορέσει ένα κτίριο να πάρει τις σωστές πράσινες πιστοποιήσεις, όπως η πιστοποίηση LEED. Το πρώτο κτιριακό συγκρότημα στην Ελλάδα που επιβραβεύτηκε με πιστοποίηση LEED και κατάφερε να επιτύχει τον βαθμό Gold είναι το πρότζεκτ Karela Office Park, στο οποίο συμμετείχε η επικεφαλής της ομάδας βιωσιμότητας (Head of Sustainability) της Dimand Sandra Friederike Bär.Τα οφέλη μιας τέτοιας πιστοποίησης κατά τη διαδικασία του έργου και το πολύ θετικό αποτέλεσμα οδήγησαν στην αλλαγή των προδιαγραφών της Dimand για τα επόμενα έργα της εταιρείας.

Η ενασχόληση της Sandra με τον αειφόρο σχεδιασμό κτιρίων ξεκίνησε από τις σπουδές της στο Πολυτεχνείο του Μονάχου και στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ζυρίχης, όπου παρακολούθησε μαθήματα ηλιακού σχεδιασμού, σχεδιασμού φωτισμού και αρχιτεκτονικής κήπου, πέραν των υποχρεωτικών μαθημάτων. Όπως άλλαξαν οι προδιαγραφές της Dimand μετά το 2010, έτσι άλλαξε και ο αρχικός ρόλος της Sandra, που όταν πήγε στην εταιρεία το 2006 ήταν εκείνος του project manager. «Aρχικά είχα προσληφθεί ως project manager για τη μελέτη και κατασκευή των υπερσύχρονων Logistics Centers της ALDI Ελλάς. Από το 2010 ασχολούμαι σχεδόν αποκλειστικά με το θέμα της βιωσιμότητας και ειδικά με τις απαιτήσεις των πράσινων πιστοποιήσεων». 

«Μόνος πας γρήγορα, όμως με παρέα πας μακριά», λέει ένα ρητό και μέσω αυτού φαίνεται η μεγάλη σημασία που δίνει η Dimand στη σωστή στελέχωση της ομάδας. «Τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν κι άλλα άτομα στην ομάδα της βιωσιμότητας, οπότε πλέον είμαστε τέσσερις που έχουμε αποκλειστικά αυτό το αντικείμενο. Η αλλαγή για μένα ήταν ότι από κει που είχα ένα ή δύο έργα να παρακολουθήσω, πλέον συντονίζω μια ομάδα που διαχειρίζεται περίπου είκοσι έργα σε εξέλιξη». 

Φυσικά, και η παραμικρή λεπτομέρεια παίζει τον ρόλο της. Το ειδικευμένο προσωπικό της Dimand για ολόκληρο τον κύκλo ζωής ενός ακινήτου που αναλαμβάνει να συντονίσει η Sandra είναι κάτι που κάνει κάθε πρότζεκτ ξεχωριστό, «από την εύρεση της κατάλληλης θέσης για την ανάπτυξη του κτιρίου μέχρι και το facility management στη φάση λειτουργίας του». Αυτό είναι και το μυστικό που φέρνει τελικά το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. 

Karela Office Park

Ο ρόλος της σε ένα έργο είναι πολύ απαιτητικός αλλά και πολύ ενδιαφέρων, αφού πρέπει να ενσωματώσει βιώσιμες πρακτικές και τεχνικές σε όλα του τα στάδια. Κάτι τέτοιο χρειάζεται πολύ καλά επικοινωνιακά και τεχνικά skills, μιας και έρχεται σε επαφή με όλες τις ειδικότητες. «Θεωρώ ότι πρέπει να είμαι ένας συνδετικός κρίκος που εμπλέκεται σε όλες τις φάσεις».

Ταυτόχρονα αυτή είναι και μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που έχει ο ρόλος της, ο συντονισμός πολλών διαφορετικών απαιτήσεων και εμπλεκομένων. «Τα καλύτερα αποτελέσματα βιωσιμότητας ενός έργου επιτυγχάνονται μόνο με μια ολιστική προσέγγιση, η οποία λαμβάνει υπ’ όψιν όλους τους εμπλεκόμενους και προσπαθεί να ζυγίσει τις απαιτήσεις και να ανιχνεύσει λύσεις με τι οποίες κερδίζουν όλοι (win-win situation). Κάθε έργο είναι μια καινούργια πρόκληση επειδή αποτελείται από διαφορετική ομάδα, έχει άλλες απαιτήσεις και είναι σε άλλο σημείο».

Κάθε βιώσιμο κτίριο θα πρέπει να σέβεται τόσο τον άνθρωπο όσο και το περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να προσφέρει μια βελτίωση ή, πιο απλά, να κάνει τον κόσμο λίγο καλύτερο. «Από την περιβαλλοντική πλευρά, από τη στιγμή που για την κατασκευή ενός κτιρίου καταναλώνονται πόροι και δημιουργούνται ρύποι, θα πρέπει το κτίριο στο σύνολό του να στοχεύει στην καλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας, νερού και υλικών, ενώ όλες οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται με γνώμονα τον κύκλο ζωής ενός έργου και να μην έχουν μεμονωμένους στόχους». 

Ποιος είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για μια κατασκευή όμως; «Μα, φυσικά, ο άνθρωπος, γι’ αυτό ο στόχος κάθε κτιρίου είναι να εξυπηρετεί τους ανθρώπους, οπότε θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να είναι χρηστικό, να συμβάλει στην διατήρηση της υγείας των ενοίκων του, να είναι ευχάριστο, να προσφέρει άνεση και γενικότερα να συνεισφέρει στην ευεξία των χρηστών του. Οφείλουμε να μην εστιάζουμε μόνο στην τεχνολογία αλλά να θυμόμαστε ότι όσο καλή και να είναι η κατασκευή ενός κτιρίου, θα πρέπει αυτό κυρίως να εξυπηρετεί τον άνθρωπο που το βιώνει κάθε μέρα».

Αυτό που ξεχωρίζει την Dimand είναι ότι δίνει έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα σε όλη τη διαδικασία κάθε έργου. Ενημερώνει και εκπαιδεύει τους συνεργάτες της, είτε είναι μελετητές, είτε κατασκευαστικές εταιρείες, είτε προμηθευτές και συνεργεία και ευαισθητοποιεί τους ενοικιαστές και ιδιοκτήτες των έργων απέναντι στους παράγοντες της βιωσιμότητας.  «Σε ένα υπερσύγχρονο κτίριο απαιτείται επιπλέον ειδικός μελετητής για φυσικό φωτισμό. Μπορεί να απαιτηθεί ειδικός σύμβουλος που ασχολείται αποκλειστικά με ένα ενεργειακό μοντέλο, το οποίο ξεπερνάει τις απαιτήσεις της νομοθεσίας και λαμβάνει υπ’ όψιν όλες τις καταναλώσεις ενός κτιρίου και τους τρόπους εξοικονόμησης. Στην Ελλάδα ακόμα δεν υπάρχει έντονη η παρουσία ειδικού που κάνει σχεδιασμό BIM (building information modeling), όπως γίνεται ήδη στο εξωτερικό, ενώ έχει κάνει ήδη την εμφάνισή του στα πρώτα κτίρια της Dimand ειδικός για τον υπολογισμό του ενσωματωμένου άνθρακα των υλικών μιας κατασκευής και τις επιπτώσεις του στην κλιματική αλλαγή (Life Cycle Assessment). Για να φτιάξουμε ένα πραγματικά βιώσιμο μέλλον δεν φτάνει απλά να μειώσουμε την κατανάλωση ενέργειας».

Άγγελος Έντμονς: «Sustainable είναι για εμάς το κτίριο που ευνοεί την ανάπτυξη του ανθρώπου σε όλα τα επίπεδα»

Όντας ενεργό μέλος του holistic sustainable μοντέλου ανάπτυξης ακινήτων που υιοθετεί η Dimand, ο Άγγελος συμμετέχει στη διαδικασία επιλογής αποφάσεων που διαφοροποιούν την εταιρεία και την κατατάσσουν στην κατηγορία ενός υψηλότατου επιπέδου sustainable player/developer νέας γενιάς. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Τι σχέση μπορεί να έχει ένας πρώην πολίστας με την πράσινη ανάπτυξη ενός κτιρίου; Ίσως κάποιος πει ότι το νερό είναι κι αυτό στοιχείο της φύσης ή ότι χρειάζεται για να μπορέσει κάποιος να προσαρμοστεί στις ανάγκες ενός πράσινου κτιρίου, όπως προσαρμόζεται και στο νερό. Συνδυάστε αυτή την προσαρμογή με το αθλητικό πνεύμα και την επιμονή, την υπομονή και την προσήλωση στον στόχο που έχει ένας μαραθωνοδρόμος και έχουμε το ιδανικό αποτέλεσμα ή, αλλιώς, έναν ιδανικό sustainability coordinator, όπως είναι ο Άγγελος Έντμονς.

Με το νερό να είναι το φυσικό του στοιχείο, δεν θα μπορούσε να μην είναι ο επικεφαλής του πρότζεκτ «Αναγέννηση του Πύργου του Πειραιά». «Όταν υπογράψαμε με τον δήμο Πειραιά, το πρώτο πράγμα που με ρώτησε η διοίκηση ήταν πώς θα κάνουμε τον Πύργο ακόμη πιο πράσινο». Μετά από αυτή την ερώτηση η χαρά για τον Άγγελο ήταν πολύ μεγάλη, όπως και οι προκλήσεις. «Έκτοτε όλη η ομάδα του Πύργου Πειραιά “ταξιδεύει” –για να τιμήσουμε και το λιμάνι μας– με πυξίδα την αειφορία».

Ως πρώην επαγγελματίας αθλητής, πιστεύει πολύ στη σημασία της ομαδικότητας ως μέσου επιτυχίας των πιο απαιτητικών πρότζεκτ. Γνωρίζει καλά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όμως του αρέσει να μαθαίνει νέα πράγματα και να μη μένει στάσιμος. Το νερό, άλλωστε, όταν μένει στάσιμο, βαλτώνει. Το γνωρίζει και ο ίδιος αλλά και η Dimand, οπότε, όταν θέλησε να διευρύνει περαιτέρω τους ορίζοντές του, η εταιρεία τον στήριξε ώστε να ξεκινήσει το διετές Master in Business Administration του ALBA Graduate Business School.

Το βάπτισμα του πυρός όσον αφορά την πράσινη ενέργεια το πήρε όταν η εταιρεία τον τοποθέτησε στρατηγικά στο OTE Estate Kerameikos (που πιστοποιήθηκε αργότερα με LEED GOLD) και πλέον, αφού απέκτησε την υψηλότερη βαθμίδα πιστοποιημένου LEED επαγγελματία (LEED AP), ο Άγγελος συμμετέχει ως sustainability coordinator σε μερικά από τα πιο εμβληματικά πρότζεκτ της εταιρείας (και του ελληνικού real estate development).

«Sustainable (βιώσιμο) είναι για εμάς το κτίριο που ευνοεί την ανάπτυξη του ανθρώπου σε όλα τα επίπεδα (κοινωνικό, επαγγελματικό, προσωπικό) μέσω ενός υγιούς περιβάλλοντος, εναρμονισμένου με τη φύση, που σέβεται τους πόρους των μελλοντικών γενεών καθόλη τη διάρκεια ζωής του. Στόχος μας είναι να συμμετέχουμε ενεργά στη διατήρηση του αειφόρου χαρακτήρα του κτιρίου ακόμα και μετά την ανάπτυξή του. Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και η προσπάθεια βελτίωσης του περιβάλλοντος είναι ένας αέναος αγώνας, ο οποίος για εμάς δεν σταματάει στην παράδοση των κλειδιών του κτιρίου», λέει χαρακτηριστικά. 

Η σωστή ψυχολογία και η διάθεση της ομάδας για τον Άγγελο είναι το παν και ένα από τα καθήκοντά του είναι να συντονίζει την ομάδα έργου και να επιβλέπει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να διασφαλίζεται τόσο η ομαλή διαδικασία της πιστοποίησης LEED όσο και η επιλογή των βέλτιστων πρακτικών αειφορίας κατά τον σχεδιασμό και την κατασκευή.

Πύργος Πειραιά

«Καταρχάς, να τονιστεί ότι σε ένα τόσο ομαδικό εργασιακό περιβάλλον όπως αυτό της Dimand όλοι οι συνάδελφοι κατέχουν ξεχωριστή και σημαντική θέση και όλοι εμπλέκονται με την αειφορία, που λόγω φιλοσοφίας είναι στο επίκεντρο. Συγκεκριμένα, αυτό που ξεχωρίζει τη διακριτή θέση του sustainability professional είναι η προσπάθεια συντονισμού όλων των εμπλεκόμενων φορέων από την (πολύ) αρχή ενός έργου με άξονα το χρέος της εταιρείας μας για ουσιαστική αειφορία. Στο πλαίσιο αυτό οι συμμετέχοντες καλούνται να προσφέρουν ιδέες που θα κάνουν το εκάστοτε έργο ακόμα πιο πράσινο».

Όντας ενεργό μέλος του holistic sustainable μοντέλου ανάπτυξης ακινήτων που υιοθετεί η Dimand, ο Άγγελος συμμετέχει στη διαδικασία επιλογής αποφάσεων που διαφοροποιούν την εταιρεία και την κατατάσσουν στην κατηγορία ενός υψηλότατου επιπέδου sustainable player/developer νέας γενιάς. 

«Η αειφορία δεν αποτελούσε ποτέ για εμάς ένα κουτάκι που έπρεπε να τσεκάρουμε σε μια λίστα ή μια τυπική διαδικασία αλλά ουσιαστικές πράξεις που βελτιώνουν πραγματικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μπορώ να πω ότι υπό την παραπάνω έννοια ο ρόλος μου δεν έχει αλλάξει πολύ. Άλλωστε, η Dimand αποδεδειγμένα ασχολείται με την αειφορία από το 2010, οπότε ξεκίνησε η διαδικασία πιστοποίησης του Karela Office Park (πρώτο πιστοποιημένο κτίριο στην Ελλάδα κατά το πρότυπο LEED). Η αειφόρος ανάπτυξη ακινήτων δεν είναι κάτι νέο για εμάς, κάτι που ακολουθούμε λόγω μόδας. Ωστόσο, με την κλιματική αλλαγή να έχει μετατραπεί σε κλιματική κρίση, την αβεβαιότητα της εποχής και το πρωτοφανές φαινόμενο της πανδημίας που ζούμε, ο ρόλος μου έχει αλλάξει πολύ και παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις που αφορούν την ασφάλεια, την υγεία, την ευεξία, την ανθεκτικότητα, την κυκλική οικονομία, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα στον συνολικό κύκλο ζωής του κτιρίου κ.ά.».

Το μέλλον για τα βιώσιμα κτίρια, όπως φαίνεται, είναι πολλά υποσχόμενο κι αυτό μπορεί να το δει κανείς και από τις νέες θέσεις που δημιουργούνται σε νέα πρότζεκτ. Έτσι, παλιά μπορεί να είχαμε έναν αρχιτέκτονα και έναν πολιτικό μηχανικό για κάθε έργο, όμως «πλέον στα έργα μας βλέπουμε όλο και περισσότερες νέες ειδικότητες που έχουν έναν κοινό στόχο», αναφέρει ο Άγγελος, «όπως είναι οι sustainability consultants, οι LEED experts, οι εταιρείες ενεργειακής μοντελοποίησης, οι μελετητές φωτισμού με εμπειρία στο φως ημέρας, οι μελετητές όψης, οι landscape designers. Αυτοί είναι μερικοί από τους συνεργάτες μας». 

Σύμφωνα με τον ίδιο: «Με την αειφορία να εδραιώνεται πλέον ως σημαντικότατος πόλος κατεύθυνσης κεφαλαίων για τη βιωσιμότητα/κερδοφορία μιας εταιρείας του κλάδου, δεν αποκλείεται να δούμε στο μέλλον και ανάλογες θέσεις σε επίπεδο διοίκησης εταιρειών».

Ευαγγελία Γκλεζάκου: «Ένα κτίριο δεν πρέπει μόνο να κατασκευαστεί ως sustainable αλλά και να λειτουργεί ως sustainable»

Η Ευαγγελία Γκλεζάκου λειτουργεί ως ο «πράσινος μαέστρος» των πρότζεκτ της εταιρείας ή αλλιώς ως sustainability coordinator στο τμήμα βιωσιμότητας. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Οι μουσικοί από μόνοι τους, όσο και αν προσπαθήσουν, δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν ένα κονσέρτο. Χρειάζονται έναν μαέστρο που θα μπορέσει να τους συντονίσει έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι μοναδικό και ο καθένας να βγάλει τον καλύτερο εαυτό του. Ο μαέστρος όμως δεν χρειάζεται μόνο σε ένα μουσικό κονσέρτο. Χρειάζεται όπου υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι που δουλεύουν με έναν κοινό σκοπό. Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί και ο ρόλος της Ευαγγελίας Γκλεζάκου, που από το 2017, που είναι στην Dimand, λειτουργεί ως ο «πράσινος μαέστρος» των πρότζεκτ της εταιρείας ή αλλιώς ως sustainability coordinator στο τμήμα βιωσιμότητας. 

Για τη Dimand, το κομμάτι της αειφορίας ενός κτιρίου είναι πολύ σημαντικό και γι’ αυτόν το λόγο ενσωματώνεται σε όλα τα στάδια αλλά και σε όλα τα επιμέρους χαρακτηριστικά ενός έργου, προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. 

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι σε κάθε έργο η εμπλοκή της Ευαγγελίας ξεκινά από τα πρώιμα στάδια των μελετών, συνεχίζεται αδιαλείπτως κατά την κατασκευή και φτάνει μέχρι και την εκπαίδευση του χρήστη όταν ολοκληρωθεί το έργο. «Ο sustainability coordinator συνεργάζεται με όλες τις ειδικότητες των μελετητών αλλά και γενικότερα των συνεργατών που εμπλέκονται σε ένα έργο. Οι πιθανές αλλαγές αλλά και οι αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε κατά την εξέλιξη του έργου θα πρέπει να βρουν τη βέλτιστη ισορροπία μεταξύ πολλών παραγόντων, ανάμεσα στους οποίους είναι και η αειφορία».

Ως διπλωματούχος πολιτικός μηχανικός με ειδίκευση στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια, καθώς και στην αειφόρο ανάπτυξη στον τομέα του real estate, έχει καταφέρει μέσα σε λίγα χρόνια να συμμετάσχει σε πολλά ερευνητικά προγράμματα που αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας σε δήμους αλλά και στον σχεδιασμό και την πιστοποίηση κτιριακών έργων, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα.

Kaizen Campus

«Το βιώσιμο κτίριο είναι ένα κτίριο υψηλών προδιαγραφών, που ξεπερνάει την έννοια της εξοικονόμησης ενέργειας. Για να κατασκευαστεί, ακολουθείται μια ολιστική προσέγγιση που αφορά όλες τις φάσεις του (μελέτη, κατασκευή και λειτουργία) και εξετάζει, εκτός από την εξοικονόμηση ενέργειας, την εξοικονόμηση νερού, τη χρήση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον και τον χρήστη, την αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού, τη συλλογή και επανάχρηση του βρόχινου νερού και, φυσικά, τη μεγιστοποίηση των χώρων πρασίνου». Αυτά είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που ενσωματώνονται σε ένα τέτοιο κτίριο, όμως για την Ευαγγελία το πιο σημαντικό είναι ότι πλέον τα αειφόρα κτίρια έχουν στο επίκεντρό τους την ευεξία και την υγεία του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι τεχνικές προδιαγραφές συνεχώς βελτιώνονται και ο σκοπός είναι να επιτευχθούν οι βέλτιστες συνθήκες τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, πάντα όμως με σεβασμό στο περιβάλλον και τη γύρω περιοχή.

Ένα κτίριο δεν πρέπει μόνο να κατασκευαστεί ως βιώσιμο αλλά και να λειτουργεί ως τέτοιο, γι’ αυτό πρέπει να δίνεται μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση όχι μόνο της τεχνικής ομάδας που παρακολουθεί την ορθή λειτουργία του έργου αλλά και των μελλοντικών χρηστών του». 

Το υπό κατασκευή Kaizen Campus που βρίσκεται στο Μαρούσι είναι ένα από τα πρότζεκτ της Dimand που έχει αναλάβει και συζητώντας κυριολεκτικά μέσα στην καρδιά του έργου μάς αποκάλυψε πως είναι γεμάτο πράσινα μυστικά που δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί. Αυτό αποδεικνύει ότι το αειφόρο κτίριο έχει και μια αθέατη πλευρά, που είναι εξίσου σημαντική. 

«Έχουν κατασκευαστεί δύο τεράστιες δεξαμενές που είναι θαμμένες στον περιβάλλοντα χώρο του έργου και είναι συνολικής χωρητικότητας πάνω από 1.000 κ.μ. Εκεί θα συγκεντρώνεται το βρόχινο νερό και θα επαναχρησιμοποιείται για το πότισμα του περιβάλλοντος χώρου συνολικής έκτασης 10 στρεμμάτων. Επίσης, οι δεξαμενές αυτές θα συμβάλλουν και στην καλύτερη διαχείριση του βρόχινου νερού τη στιγμή της βροχόπτωσης, αφού, πέφτοντας στο οικόπεδο, αντί να επιβαρύνει το δίκτυο ομβρίων υδάτων της περιοχής, θα συλλέγεται στις δεξαμενές, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται πιθανές πλημμύρες».

Το σωστό φως δίνει ζωή και ευεξία! Οπότε ο φυσικός φωτισμός διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Στο κτίριο έχει γίνει ειδική μελέτη φυσικού φωτισμού με γνώμονα πάντα τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και τη μεγάλη επιφάνεια υαλοπινάκων που υπάρχει. Με τα χαρακτηριστικά των υαλοπινάκων, τις εξωτερικές περσίδες, τον χρωματισμό, τα υλικά των εσωτερικών χώρων και πολλές άλλες μικρές λεπτομέρειες, το αποτέλεσμα κάνει τη διαφορά. «Από τη μελέτη αυτή και αφού δοκιμάστηκαν διάφοροι συνδυασμοί, καταλήξαμε στο βέλτιστο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο οι εργαζόμενοι, καθόλη τη διάρκεια του έτους, θα απολαμβάνουν στο μέγιστο τον φυσικό φωτισμό, ο οποίος συμβάλλει τόσο στην υγεία τους όσο και στην αποδοτικότητά τους, ενώ ταυτόχρονα θα προστατεύονται από την υπερθέρμανση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού». 

Όπως είναι λογικό, η ολοκλήρωση ενός έργου αυτής της κλίμακας αυτομάτως αλλάζει το τοπίο αλλά και τους ανθρώπους που θα το χρησιμοποιούν. «Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το αποτύπωμα αυτό έχει μεγάλο χρονικό ορίζοντα, δεδομένου ότι ο κύκλος ζωής ενός κτιρίου είναι περίπου 100 χρόνια. Άρα, το ιδανικό για εμένα θα είναι αυτό το κτίριο να αποτελέσει ένα τοπόσημο για την περιοχή τόσο από αρχιτεκτονικής άποψης όσο και αειφορίας. Ταυτόχρονα, οι ιστορίες των χρηστών αυτού του κτιρίου να αποτελέσουν έμπνευση για τη δημιουργία κι άλλων κτιρίων με τόσο υψηλές προδιαγραφές».