Αλεξία Μπακογιάννη: «Οι άνδρες δυσκολεύονται να δεχτούν συμβουλή από μια γυναίκα»

Τα 20 χρόνια της αία relate, η άποψή της για το γυναικείο επιχειρείν και τα πρότυπα που είχε από μικρή. Η επικεφαλής της εταιρείας στρατηγικής επικοινωνίας μιλά για τις επιλογές που έκριναν την πορεία της τις δύο αυτές δεκαετίες, το πώς διαχειρίστηκε τα εμπόδια και τις δυσκολίες που βρέθηκαν στον δρόμο της, τα μαθήματα που πήρε από τα λάθη της και τις στιγμές που καθόρισαν την επαγγελματική της πορεία.  

Χειμαρρώδης, ακομπλεξάριστη και άνθρωπος με χιούμορ

Η Αλεξία Μπακογιάννη δεν έχει πρόβλημα να μιλήσει για την καταγωγή της, την οικογένεια από την οποία προέρχεται και τα επαγγελματικά ζητήματα που έχει συναντήσει επειδή είναι γυναίκα.

Αναγνωρίζει τις μεγάλες δυσκολίες του γυναικείου επιχειρείν στην Ελλάδα, δηλώνοντας ότι ακόμη και σε επίπεδο χρηματοδότησης το έμφυλο χάσμα παραμένει μεγάλο.

Στην αία relate η πλειονότητα των εργαζόμενων είναι γυναίκες και μάλιστα τρεις εξ αυτών κατέχουν ανώτατες διοικητικές θέσεις. Η ίδια μαζί με τη Νάνση Σουρμπάτη συνθέτουν το δίδυμο που βρίσκεται.

Προέρχεται από μια οικογένεια με «βαρύ» όνομα και πολλά χιλιόμετρα στον χώρο της πολιτικής. Η αλήθεια είναι πως, αν και είχαν διασταυρωθεί οι δρόμοι μας σε πολλά corporate events στο παρελθόν, την Αλεξία Μπακογιάννη δεν την γνώριζα προσωπικά.

Γνώριζα, όμως, τη δουλειά και το αποτύπωμα που έχει αφήσει στον χώρο των δημοσίων σχέσεων, μέσω της αία relate, μιας εταιρείας στρατηγικής επικοινωνίας που δίνει εικόνα στην προσωπικότητα των επιχειρήσεων και των brands που αναλαμβάνει, συνδέοντας τη στρατηγική σκέψη με τη δημιουργικότητα και την αποτελεσματική πράξη.

Με αφορμή τη συμπλήρωση των 20 ετών από την ίδρυση της αία relate, αλλά και του γεγονότος ότι πρόκειται για μια από τις ελάχιστες εταιρείες επικοινωνίας με επικεφαλής γυναίκα, με υποδέχτηκε στο γραφείο της για να μιλήσουμε για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος της επικοινωνίας στην εποχή των social media και της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και για το πώς μια γυναίκα εργαζόμενη σε επιτελική θέση σπάει «γυάλινες οροφές» και βρίσκει τη χρυσή τομή σε αυτό που ονομάζουμε «ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής».

Η συνάντησή μας ήταν περισσότερο σαν καφές με μια φίλη που συζητάς μαζί της για όλα όσα σε απασχολούν στην καθημερινότητά σου, παρά σαν μια δημοσιογραφική συνέντευξη. Αν έπρεπε, λοιπόν, να περιγράψω την Αλεξία με τρεις λέξεις, αυτές θα ήταν χειμαρρώδης, ακομπλεξάριστη και άνθρωπος με χιούμορ.

«Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έχουν περάσει 20 χρόνια από την ημέρα που η αία relate ξεκίνησε τα πρώτα της βήματα. Ίσως γιατί ακόμη νιώθω μικρότερη στην ηλικία και αρνούμαι να αποδεχτώ ότι παράλληλα μεγαλώνω και εγώ. Ίσως επειδή σε αυτό το διάστημα έχουν συμβεί τόσο πολλά. Είμαι περήφανη για τον τρόπο που δουλεύουμε και τη φιλοσοφία που ακολουθούμε. Περάσαμε 12 χρόνια βαριάς κρίσης και δεν είχαμε ποτέ ζημιογόνο χρήση ως επιχείρηση. Είπαμε πολλά “όχι” και δεν βγάλαμε εύκολα χρήματα.

Προτιμήσαμε να ακολουθήσουμε τον δύσκολο δρόμο. Συνηθίζω να λέω πως οι συνεργάτες μου είναι αία material, γιατί προσεγγίζουν αυτό που κάνουν με διαφορετικό τρόπο και αγαπούν τη δουλειά τους».

Στην αία relate απασχολούνται 84 άτομα, στη συντριπτική τους πλειονότητα γυναίκες, ενώ στο τιμόνι μαζί με την Αλεξία βρίσκεται και η Νάνση Σουρμπάτη, με τις δυο τους να αποτελούν ένα δίδυμο όπου η μία συμπληρώνει την άλλη.

«Κατά κύριο λόγο οι πελάτες μας είναι άντρες και πολλές φορές δυσκολεύονται να σε αποδεχτούν, γιατί θέλουν να κάνουν τα πράγματα με τον τρόπο τους και δεν είναι συνηθισμένοι να δέχονται συμβουλές από γυναίκες. Πέρασε καιρός μέχρι να επιβληθούμε.

Μην ξεχνάτε ότι ακόμη και οι τράπεζες δίνουν περιορισμένη χρηματοδότηση σε εταιρείες που “τρέχουν” γυναίκες. Εξακολουθεί να υπάρχει προκατάληψη απέναντι στο γυναικείο επιχειρείν».

«Μεγάλωσα με το πρότυπο μιας μητέρας που ήταν δυναμική»

Λαμβάνοντας υπόψη ότι στην εξέλιξη ενός ανθρώπου παίζουν καθοριστικό ρόλο τα πρότυπα με τα οποία μεγάλωσε, ρωτώ την Αλεξία πώς είναι να έχεις μητέρα την Ντόρα Μπακογιάννη, μια γυναίκα που είτε συμφωνείς είτε διαφωνείς μαζί της πολιτικά παραδέχεσαι τα κότσια και τον δυναμισμό της.

«Από μικρό παιδί μέσα στο σπίτι μεγάλωνα με ένα ισχυρό πρότυπο μιας γυναίκας που έβλεπα με θαυμασμό. Η Ντόρα Μπακογιάννη είναι μια ανεξάρτητη γυναίκα, δυναμική, στοργική μητέρα, η οποία έσπασε αρκετά γυάλινα ταβάνια. Έβλεπα τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε, αλλά ποτέ δεν θυμάμαι να παραπονιέται ή να μπαίνει στη θέση του θύματος. Αντιμετωπίζει τα πράγματα με τρομακτική αξιοπρέπεια και, ξέρετε, τα παιδιά τελικά κάνουν αυτό που κάνουν, παρά αυτό που λένε οι γονείς τους».

Μιλώντας για τον εαυτό της, μου λέει πως με ό,τι καταπιάνεται το κάνει με τεράστιο πάθος. Το μεγαλύτερο δίδαγμα ήταν ότι έμαθε να μη φοβάται αυτόν που έχει απέναντί της και να τον αντιμετωπίζει στα ίσα. «Δουλεύω σκληρά. Οι προσδοκίες δεν είναι τόσο σε οικονομικό επίπεδο. Δεν θέλω να γίνω πλουσιότερη. Θέλω να βοηθήσω ώστε να γίνονται τα πράγματα αλλιώς, βάζοντας το δικό μου λιθαράκι στον κλάδο. Είμαστε η μόνη εταιρεία που έχει άποψη στο κοινωνικό γίγνεσθαι και παίρνει θέση δημόσια, με όποιο κόστος. Γιατί, όπως καταλαβαίνετε, κάτι τέτοιο δεν αρέσει σε όλους».

Η πορεία σε αυτές τις δύο δεκαετίες δεν ήταν πάντα ρόδινη. Αρκετές αναποδιές, ένα αβέβαιο μακροοικονομικό περιβάλλον και ένας διαρκής αγώνας να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του πελάτη που γίνεται ολοένα και πιο απαιτητικός. «Επικοινωνία δεν είναι παίρνω τηλέφωνο και κάνω τον ενδιάμεσο. Εμείς αναλαμβάνουμε csr, corporate προγράμματα και καταρτίζουμε στρατηγικές. Δεν κάνουμε τον μεσάζοντα».

«Τα social media έφεραν διαφάνεια, ανέδειξαν όμως και τις τοξικές μειοψηφίες»

Εστιάζοντας στα social media και στην ανάδυση ενός ψηφιακού κόσμου που τείνει να γίνει προέκταση του πραγματικού, αναρωτιέμαι ποια είναι η γνώμη της σε αυτά τα νέα μέσα που εντάσσονται στο μείγμα στρατηγικής επικοινωνίας των εταιρειών.

«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έφεραν διαφάνεια, εξωστρέφεια και έδωσαν σε όλους δημόσιο λόγο. Παράλληλα όσοι ήδη είχαν δημόσιο βήμα είδαν για πρώτη φορά τι σκέφτονται αυτοί που τους ακούνε. Βέβαια, είναι πολύ τοξικά, αλλά, τουλάχιστον, μάθαμε ποιες είναι οι τοξικές μειονότητες που υπάρχουν στην κοινωνία μας. Υπάρχει διάχυση της πληροφορίας, διάλογος και λογοδοσία.

Όμως σε κάθε περίπτωση χρειάζεται προσοχή στη χρήση τους και την αξιολόγηση όσων παρουσιάζουν. Είναι φαινόμενο των καιρών. Οπότε, ναι, είναι μέρος του παιχνιδιού και δεν μπορείς να είσαι εκτός».

Δίνοντας μια γεύση από το μέλλον και από το πώς θα αλλάξουν τα πράγματα στον κλάδο της επικοινωνίας, αισθάνεται ότι θα γίνουν ακόμα πιο γρήγορα. Το ζητούμενο είναι, όπως λέει, πόσο χρόνο θα έχουμε τελικά στη διάθεσή μας για να περάσουμε το μήνυμα στον αποδέκτη και ταυτόχρονα να δημιουργήσουμε εμπιστοσύνη με το κοινό. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν την φοβίζει, μιας και η διανοητική εργασία θα έχει πάντα λόγο ύπαρξης. Εξηγεί πως, ακόμη και αν ένα στέλεχος χρησιμοποιεί το AI για να ετοιμάσει ένα κείμενο, είτε για μια εταιρική παρουσίαση είτε για μια δημόσια ομιλία, οι εταιρείες επικοινωνίας είναι αυτές που δίνουν τελικά ψυχή στον γραπτό λόγο, εκείνες που μπορούν να αποτυπώσουν το ίδιο νόημα με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.

«Αυτό που έχει σημασία είναι το κείμενο να αντικατοπτρίζει και να εκφράζει αυτόν που το εκφέρει. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να το κάνει ένας υπολογιστής, εμείς περνάμε χρόνο με τους πελάτες μας και αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες τους».

«Όταν φέρεις ένα βαρύ επώνυμο είναι και ευχή και κατάρα. Σίγουρα το όνομα Μπακογιάννη μου άνοιξε πόρτες, όμως δούλεψα πολύ σκληρά. Ταυτόχρονα, μου έκλεισε και πόρτες».

«Το work life balance είναι μύθος»

Αν κάτι έχει μάθει με τα χρόνια είναι ότι μπορείς να αλλάξεις κάποια πράγματα, όχι όμως όλα. Κάποια στιγμή πρέπει να αποδέχεσαι τα δεδομένα, να σταματάς και να κάνεις πίσω. «Δυστυχώς, αυτήν τη δουλειά την έχεις συνέχεια στο σπίτι. Δεν νομίζω ότι θα βρω ποτέ ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Αυτό είναι ένας μύθος και έχω παραιτηθεί από τη σκέψη. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να αλλάζω κάθε φορά προτεραιότητες».

Στην πράξη στηρίζει τις γυναίκες, της αρέσει να συνεργάζεται μαζί τους και να τους δίνει θέσεις ευθύνης. Δεν είναι τυχαίο ότι στην εταιρεία τρεις γυναίκες κατέχουν διευθυντική θέση. «Θέλω να σπρώχνω τις γυναίκες προς τα εμπρός και δυστυχώς, ως χώρα, έχουμε μείνει πίσω σε αυτό το κομμάτι. Δημιουργούνται τύψεις στη γυναίκα που δουλεύει και ταυτόχρονα είναι μάνα, και αυτό είναι κάτι που μας απογοητεύει. Κάθε φορά προσπαθώ να πιάνω το νήμα από την αρχή και κατανοώ ότι πότε θα είμαι καλύτερη σε έναν τομέα, ποτέ καλύτερη σε κάποιον άλλον, και αυτό συμβουλεύω και τις συνεργάτιδές μου».

Τα μότο που την ακολουθούν είναι δύο: «Do or don’t, there is no try» και «Never, never, never quit» εμπνευσμένο από τον Winston Churchill. Παίρνει λελογισμένα ρίσκα, αλλά και γρήγορες αποφάσεις, όταν αυτό απαιτείται. Ο τρόπος που χτίζει τις ομάδες της βασίζεται στο σκεπτικό τού να προσλαμβάνει χαρακτήρες, παρά δεξιότητες, διότι πιστεύει ότι οι χαρακτήρες δεν αλλάζουν, ενώ τις δεξιότητες μπορείς να τις χτίσεις.

«Δεν είμαι καθόλου συγκεντρωτική διότι προέρχομαι από μια οικογένεια που μου περισσεύει η αναγνώριση και δεν είναι κάτι που το κυνηγάω και το επιδιώκω. Πράγματι, όταν φέρεις ένα “βαρύ” επώνυμο, είναι και ευχή και κατάρα. Σίγουρα το όνομα “Μπακογιάννη” μου άνοιξε πόρτες, όμως δούλεψα πολύ σκληρά. Ταυτόχρονα, μου έκλεισε και πόρτες. Τώρα, επιτέλους, είμαι σε μια φάση που αναγνωρίζομαι για την επαγγελματική μου επάρκεια».

«Είμαστε η μόνη εταιρεία που έχει άποψη στο κοινωνικό γίγνεσθαι και παίρνει θέση δημόσια, με όποιο κόστος. Γιατί, όπως καταλαβαίνετε, κάτι τέτοιο δεν αρέσει σε όλους».

Προσωπικός της στόχος είναι να δει την αία relate –το επιχειρηματικό της «παιδί»– να εξελίσσεται και να γίνεται καλύτερο, όχι απαραίτητα μεγαλύτερο. Να καθιερωθεί στη συνείδηση του κόσμου ότι είναι μια εταιρεία που χαρακτηρίζεται από ενσυναίσθηση και πάθος.

Ολοκληρώνοντας τη συζήτησή μας, θέλω να μάθω ποιες είναι οι ανησυχίες της για το μέλλον, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. «Η ελληνική οικονομία είναι ο Τίγρης της Ευρώπης, και το λέω αντικειμενικά. Έχουμε ωφεληθεί τα τελευταία χρόνια οι εταιρείες και ο κλάδος της επικοινωνίας και της διαφήμισης, έχοντας περάσει μια πολύ δύσκολη περίοδο στα χρόνια της ύφεσης. Ζούμε σε ένα οικονομικό περιβάλλον όπου έχει γίνει πια αποδεκτή η επιχειρηματικότητα, έχει απενοχοποιηθεί και αξιοποιούνται οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας. Ως επιχειρηματία με απασχολεί τι θα γίνει το 2032, διότι τότε τελειώνουν τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης και ξεκινά η αποπληρωμή των χρεών. Ως πολίτη με ανησυχεί πολύ η ριζοσπαστικοποίηση.

Πράγματα που θεωρούσαμε κεκτημένα ξανατίθενται στο τραπέζι και νιώθω ότι σε επίπεδο ανθρώπινων δικαιωμάτων, η ανθρωπότητα κάνει βήματα πίσω».

INFO

20 χρόνια λειτουργίας κλείνει το 2024 η αία relate. Στόχος της Αλεξίας Μπακογιάννη από την αρχή της λειτουργίας της εταιρείας ήταν να ακολουθήσει τον δύσκολο δρόμο, χωρίς να στοχεύει στο άμεσο ευκαιριακό κέρδος.

*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece που κυκλοφορεί από την Τετάρτη 15/05 στα περίπτερα.